آسیاب یوسف آباد، تنها آسیاب باقی‌مانده تهران
تاریخ انتشار: ۲۹ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۰۱۸۶۶۲
به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما ، حدود ۱۵۰سال قبل جایی حوالی خیابان‌های ۵۱ و ۵۳ یوسف‌آباد امروزی، باغ بزرگ و آسیاب کوچکی بود که خیلی‌ها از آبادی‌های درکه تا ونک گندم‌هایشان را بار قاطر می‌کردند و به آسیاب «حاج ابوالقاسم عجایبی» معروف به «دستگیر» می‌آوردند تا آرد شود؛ آسیابی که اکنون بامش با خیابان اسدآبادی همسطح است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
آسیاب یوسف آباد
حاج سیداسماعیل عجایبی و سید جلال عجایبی از وارثان و حافظان آسیاب آبی یوسف‌آباد هستند. حاج‌اسماعیل که سال‌ها برای نگهداشت این آسیاب تلاش کرده تعریف می‌کند: «این آسیاب که زمان قاجار ساخته شده مدتی به‌دست مستوفی‌الممالک بود و او از آن نگهداری می‌کرد. اما از سال ۱۳۲۲ پدرم عرصه آسیاب را خرید و از آن سال در اختیار ما بوده است. قبلا ۲ آسیاب در این محدوده فعال بود؛ یکی با عنوان آسیاب کوچیکه و دومی آسیاب بزرگ که به آن آسیاب «گاومیشی» هم می‌گفتند و آن طرف خیابان بود. البته زمان ساخت بزرگراه رسالت، آسیاب گاومیشی از بین رفت. یادم هست این دو آسیاب تمام آرد خباز‌های آبادی‌های اطراف از ونک تا اوین و درکه را تأمین می‌کرد و روزانه بیش از ۳۰ خروار آرد در آن تولید و توزیع می‌شد.»
چرخ ۴ آسیاب با یک قنات می‌چرخید
حاج سیداسماعیل به عصایش تکیه می‌کند و تعریف می‌کند: «غلات یا بنشن را هم اینجا آرد می‌کردند. آسیاب را در قسمت گودتری ساخته بودند که آب به آنجا سرازیر می‌شد. یک تنوره‌ای هم برای آسیاب درنظر گرفته بودند که از طریق مخزن، آب قنات با فشار زیاد داخل تنوره می‌شد و قسمت چوبی زیر آسیاب را می‌چرخاند. در واقع سنگ زیرین ثابت و سنگ رویی می‌چرخید و مسیرآبی در قسمت زیر سنگ وجود داشت که آب به خارج از آسیاب می‌رفت. این آب از انتهای خیابان مستوفی سابق یا همان خیابان شهید اکبری، می‌گذشت و به سمت پارک ساعی فعلی به ایستگاه آبشار می‌رفت و از آنجا هم به سمت پایین جاری بود. در آنجا یک قهوه‌خانه به نام کافه «علی‌خان» قرار داشت و کسانی که می‌خواستند از تهران به سمت شمیرانات بروند، آنجا اتراق می‌کردند و به‌خاطر این آبشار جای باصفایی بود. آب قنات تا بیمارستان شماره یک ارتش ادامه پیدا می‌کرد و آنجا هم آسیاب دیگری وجود داشت. علاوه بر آن، آسیاب بهجت‌آباد هم از آب این قنات تامین می‌شد. در واقع آب قنات یوسف‌آباد، چرخ ۴ آسیاب را می‌چرخاند.»
حاجی دستگیر که بود؟
حاج سیدابوالقاسم عجایبی صاحب چند نانوایی در محله یوسف‌آباد هم بود. عجایبی که اهالی محل به‌خاطر ویژگی‌های اخلاقی و کمک‌هایش به مردم به او لقب «دستگیر» داده بودند، در آن زمان مسجد سادات را هم در محله ساخت که هنوز سرپاست و از دیگر یادگار‌های او در محله یوسف‌آباد به شمار می‌رود. بنای تاریخی آسیاب آبی یوسف‌آباد به‌صورت چهارطاقی ساخته شده است. در این نوع معماری، از چهار طرف ستون‌هایی نصب می‌شد تا بار پشت‌بام و سقف بر دوش ستون‌ها قرار بگیرد و مانع از فروریختن آن شود. از ۳، ۲ سال قبل مرمت این بنای تاریخی آغاز شده و با تلاش‌های پسران حاج‌ابوالقاسم، قرار است به‌عنوان موزه آسیاب بازگشایی و کنار آن نیز نانوایی با همان سبک و سیاق قدیمی ساخته شود.
آسیاب به نوبت
نصرالله حدادی، تهران‌شناس با بیان اینکه آجر‌های زبره‌ای که در این بنا استفاده شده دیگر تولید نمی‌شود، می‌گوید: «در گذشته برای مقاومت و استحکام بیشتر بنا، در میان این آجر‌ها از ملات ساروج استفاده می‌کردند. یکی از مشکلاتی که ما در بنا‌های تاریخی در تهران داریم، نفوذ رطوبت است. اما آنها با استفاده از همین مصالح از ایجاد رطوبت جلوگیری می‌کردند. به همین‌خاطر می‌بینیم که در آسیاب کمترین میزان رطوبت را داریم.»
حدادی در لابه‌لای حرف‌هایش به اصطلاح معروفی درباره آسیاب اشاره می‌کند و می‌گوید: «اصطلاح «آسیاب به نوبت» از گذشته باقی مانده، ولی چرا می‌گفتند آسیاب به نوبت؟ به‌دلیل اینکه امکان داشت گندم یک فرد دیگری با گندم فرد دیگری قاطی بشود بنابراین آسیابان حواسش بود که آقا هنوز نوبت تو نرسیده است و باید صبر و تحمل داشته باشید.»
آسیاب سردار قاجاریه
آسیاب «والی» حوالی پل چوبی در خیابان امامی قرار دارد. تنها آثار به‌جای مانده از این آسیاب دیوار آجری بلندی است که دری ندارد و آن سویش پیدا نیست. آسیاب والی پشت همین دیوار است، اما حتی اگر پشت دیوار را هم می‌دیدید، از آسیاب خبری نبود. عمارت ساختمان مربوط به دوره قاجار است که در پایان دهه ۷۰جزو آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است. این آسیاب از املاک «قاسم‌خان والی» نماینده ایران در روسیه و از سرداران صاحب‌نام ناصرالدین‌شاه بود که بعد‌ها به محمدخان و علی‌خان فرزندان او به ارث رسید. برای دیدن آسیاب باید به پشت‌بام خانه چسبیده به آن بروید. از این پشت‌بام می‌توانید زمین خاکی کنار خانه را ببینید که گودال‌هایی بزرگ در آن حفر شده است. زیر این گودال‌ها بخشی از بنای آسیاب دیده می‌شود که تقریباً چیزی از آن باقی نمانده است.»
طراحی و عملکرد آب‌انبار‌های طهران قدیم، منطبق با اصول مهندسی
نحوه ساخت آب‌انبار، تصفیه و عایق‌بندی آن در تهران با اصول مهندسی و علمی مطابقت داشت و برای تصفیه آب آن از روش‌های فیزیکی و شیمیایی استفاده می‌شد. ته‌نشین‌شدن مواد زاید، اضافه‌کردن حجم مشخصی از نمک به‌منظور تجزیه آن و میکروب کشی به کمک کلر آزاد شده، استفاده از ترکیبات آهکی جهت گندزدایی و استفاده از کیسه‌های زغال به‌منظور بوگیری از جمله این روش‌هاست.
انواع کاربری آب انبارها
آب‌انبار در تهران قدیم با توجه به کاربری‌های آن، انواع مختلفی داشت. انواع این آب‌انبارهارا در زیر همراه با ما مرور کنید.
آب‌انبار‌های خصوصیآبانبارهای خصوصی که بیشتر خانگی بود با حجمی متناسب با آب مصرفی خانوار و حقابه آن خانواده ساخته می‌شد تا هرچند گاه یک‌بار که نوبت آب محله‌ای فرا می‌رسید صاحب‌خانه‌ها شب و نیمه‌شب بیدار می‌ماندند تا سهم آب خود را از میراب محل تحویل گرفته و آب‌انبار خانه خود را پر کنند. برخی آب‌انبار‌های خانگی که بزرگ بودند راه و پله‌ای هم به کوچه داشتند و دیگران در آن سهیم می‌شدند.
آب‌انبار‌های عمومیهمانطور که از نام آن پیداست این آب‌انبار‌ها برای تأمین آب شرب عموم مردم از اهالی شهر گرفته تا مسافران ساخته می‌شد.
در محله‌های محروم که آب‌انبار خانگی وجود نداشت یا محله‌های پرجمعیت شهر که مظهر قنات‌ها دور از دسترس بود، آب‌انبار‌های وقفی ساخته می‌شد. بیشتر این سازه‌ها را در کنار راه‌های کاروان‌ها بیرون دروازه‌های شهر یا زیرمسجد، تکیه یا در بازارچه و گذر‌ها بنا می‌کردند. در تابستان‌های بسیار گرم و خشک استفاده از این آب‌انبار‌ها تنها راه نجات افراد کم‌درآمدی بود که همانند متمولان امکان ترک شهر و رفتن به مناطق ییلاقی را نداشتند. با افزایش جمعیت تهران در دوره قاجار ۲مشکل عمده آب یعنی کمبود و آلودگی آن بیشتر نمود یافت و ساخت این تأسیسات آبی راه‌حل مناسبی برای رفع آن بود. آب‌انبار‌های وقفی به‌صورت تک بنا یا مجموعه همراه مسجد، مدرسه و تکیه بیشتر در مرکز محله‌ها برای استفاده عموم مردم توسط واقفان و بزرگان راه‌اندازی می‌شد. شاید برای همین بود که محله‌های بازار و محمدیه بیشترین تعداد آب‌انبار‌ها را داشت. میزان جمعیت، تمکن مالی ساکنان محله‌ها، مسیر عبور قنات‌ها در محله‌ها و میل به کسب ثواب را می‌توان از عوامل تأثیرگذار در وقف و پراکندگی این ابنیه در محله‌ها دانست.
منبع: همشهری
منبع: خبرگزاری صدا و سیما
کلیدواژه: تاریخ ایران تهران قدیم قنات ها یوسف آباد آسیاب آبی آب انبارها آب انبار آب انبار ها یوسف آباد محله ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iribnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری صدا و سیما» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۰۱۸۶۶۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
چرا مقام های اسرائیلی از دیوان کیفری بین المللی واهمه دارند؟ / غرب بر سر دوراهی؛ بازداشت نتانیاهو یا برباد رفتن اعتبار باقی مانده
به گزارش جماران، اسرائیل مدت‌هاست که متهم به اقدام بدون مجازات در اراضی فلسطینی تحت اشغال خود بوده و البته به حمایت ایالات متحده و غرب برای محافظت از خود در برابر پیامدهای این اقدام ها هم متکی است.
الجزیره در گزارشی در این باره می نویسد: گزارش‌های اخیر رسانه‌ها از اسرائیل نشان می‌دهد که مقامات اسرائیلی اندک اندک نگران تغییر مسیر وزش باد شده اند، زیرا طبق گزارش‌ها، دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) قصد دارد شخصیت‌های ارشد نظامی و سیاسی اسرائیل را به جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت در غزه متهم کند. گزارش های رسانه های اسرائیل حاکی از آن است که احکام بازداشت ممکن است به زودی در این هفته صادر شود و اسرائیل از آمریکا خواسته که دادگاه را برای عدم صدور آن تحت فشار قرار دهد. الجزیره نتوانسته است به طور مستقل حکم های احتمالی را تایید کند.
به گزارش روز سه شنبه خبرگزاری رویترز، دادگاه کیفری بین المللی با کارکنان بخش پزشکی غزه در مورد جنایات جنگی احتمالی صحبت کرده و بحث درباره احکام احتمالی را آغاز کرده است.
در مارس 2021، تحقیقات دیوان بین‌المللی کیفری در مورد رفتار اسرائیل در غزه و کرانه باختری اشغالی و بیت‌المقدس شرقی از سال 2014، زیر نظر دادستان سابق دیوان بین‌المللی کیفری، آغاز شد. در نوامبر سال گذشته، بنگلادش، بولیوی، کومور، جیبوتی و آفریقای جنوبی بار دیگر رفتار اسرائیل را به دادگاه ارجاع دادند و در نتیجه کریم خان، دادستان فعلی اعلام کرد که تحقیقات در این زمینه گسترش پیدا خواهد کرد تا خشونت های اسرائیل در نوار غزه از 7 اکتبر را هم شامل شود. یک ماه بعد، او در بازدید از کرانه باختری و فلسطین اشغالی گفت که دادگاه جنایات اسرائیل و حماس را در تاریخ 7 اکتبر و از 7 اکتبر به این سو بررسی خواهد کرد. چرا تحقیقاتی که به مدت سه سال در جریان بوده است چنین نگرانی ناگهانی را در اسرائیل ایجاد کرده است؟
اسرائیل و دیوان کیفری بین المللیاسرائیل از امضاکنندگان اساسنامه رم، معاهده ای که دیوان کیفری بین المللی را تأسیس کرد، نیست و به همین ترتیب، قدرت آن را به رسمیت نمی شناسد. به طور معمول، این بدان معناست که دادگاه نمی تواند درباره اسرائیل تحقیق کند. با این حال، صلاحیت قضایی آن شامل جنایاتی است که توسط یک کشور عضو یا در قلمرو یکی از کشورهای عضو آن، که فلسطین یکی از آن‌هاست، رخ داده باشد. به این ترتیب، دادگاه این اختیار را دارد که جنایات سنگین را بررسی کند و حکم بازداشت را علیه هر کسی - از جمله سربازان و مقامات اسرائیلی - که در ارتکاب جنایات در کرانه باختری یا غزه دست دارند صادر کند.
به گفته رسانه های خبری اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر، یوآو گالانت وزیر دفاع و هرزی هالوی، فرمانده ارتش، همگی ممکن است در روزهای آینده با حکم بازداشت مواجه شوند که می تواند تأثیر قابل توجهی بر حرفه سیاسی و نظامی آنها داشته باشد.
نتانیاهو هفته گذشته در شبکه های اجتماعی گفت که اسرائیل "هرگز هیچ تلاشی از سوی دیوان کیفری بین المللی برای تضعیف حق ذاتی خود در دفاع از خود را نمی پذیرد".
کارشناسان حقوقی که با الجزیره صحبت می‌کنند، معتقدند که هرگونه کیفرخواست به سیاست اسراییل در استفاده از مواد غذایی برای گرسنگی دادن غیرنظامیان غزه و تصمیم حماس برای به اسارت گرفتن اسرائیلی‌ها در جریان حملات غافلگیرانه آنها در 7 اکتبر مربوط می‌شود. اسرائیل متهم به استفاده از گرسنگی به عنوان یک سلاح در جنگ غزه است. عادل هاک، استاد حقوق در دانشگاه راتگرز در نیوجرسی، گفت: «این دو اتهام ساده‌ترین اتهام برای هر دو طرف حماس و اسرائیل است.»
اسرائیل از پس از هفت اکتبر تاکنون در دادگاه بین المللی دادگستری (ICJ)، بالاترین دادگاه سازمان ملل، که مانند دیوان کیفری بین المللی در لاهه مستقر است نیز با اتهامات نسل کشی مواجه شده است. کارشناسان معتقدند کیفرخواست‌های دیوان بین‌المللی کیفری می‌تواند مشروعیت جنگ اسرائیل علیه غزه را بیشتر تضعیف کند و روابط استثنایی آن را با متحدان اروپایی که عضو اساسنامه رم هستند، پیچیده‌تر کند. هیو لوات، کارشناس ارشد سیاست اسرائیل و فلسطین در شورای روابط خارجی اروپا، گفت: «این لحظه ای بزرگ برای خود دیوان بین المللی کیفری، برای اسرائیل و به همان اندازه برای متحدان اسرائیل خواهد بود.»
پیامدهای سیاسینتانیاهو از بین سه نفری که به عنوان سوژه‌های بالقوه برای حکم بازداشت دیوان بین‌المللی کیفری شناخته می‌شوند، با بزرگترین معضل مواجه خواهد شد. او در حال حاضر برای بقای سیاسی خود می‌جنگد، زیرا او به اتهام فساد و شکست‌های امنیتی که باعث حملات ۷ اکتبر شد، محاکمه می‌شود.
وی به عنوان رئیس دولت ممکن است از بازدید از اتحادیه اروپا منع شود، جایی که همه کشورهای عضو از نظر تئوری ملزم به دستگیری وی به عنوان بخشی از تعهدات خود بر اساس اساسنامه رم هستند. 120 کشور عضو دیوان بین المللی کیفری موطف هستند که اگر نتانیاهو پا به این کشورها بگذارد او را دستگیر کنند.
آلونسو دانکلبرگ، کارشناس حقوق بین‌الملل و مدرس کالج کینگ لندن، گفت: اسرائیل ادعا می‌کند که «اخلاقی ترین ارتش جهان» را دارد و فلسطینی‌ها «توده‌ای از مردم غیرسازمان‌یافته و خشن بدون دولت هستند که به طور غیرقابل توجیهی به اسرائیل حمله می‌کنند. اکنون کل روایت اسرائیل از مناقشه در خطر است. وقتی شروع به بررسی جزئیات بحث کنید، متوجه می‌شوید که [اسرائیل] در دادگاه بین‌المللی دادگستری به‌خاطر نسل‌کشی مورد شکایت قرار گرفته است و سپس دیوان کیفری بین‌المللی را اضافه می‌کنید. سرانجام در نقطه ای، روایت [اسرائیل] واقعاً شروع به ضعیف شدن می کند.»
استانداردهای دوگانهحکم دستگیری دیوان بین‌المللی کیفری علیه مقامات اسرائیل می‌تواند پیامدهای شدیدی برای متحدان اروپایی اسرائیل داشته باشد، زیرا آنها مجبور خواهند شد روابط استثنایی خود با اسرائیل را با حمایت ظاهری خود از نظم حقوق بین‌الملل متعادل کنند. کشورهای اروپایی از حکم بازداشت دیوان بین‌المللی کیفری علیه رئیس‌جمهور روسیه ولادیمیر پوتین به‌خاطر جنایات در اوکراین حمایت کردند، پس چگونه می‌توانند ناگهان با کیفرخواست دیوان کیفری بین‌المللی علیه مقامات اسرائیلی مخالفت یا انتقاد کنند؟
اگر آنها بار دیگر از اسرائیل را در برابر مسئولیت‌های بین‌المللی آن محافظت کنند، بیش از پیش از دید بسیاری از کشورهای دیگر در جنوب جهانی متهم به رفتار دوگانه و توسل به استانداردهای دوگانه خواهند شد.
با اینهمه این احتمال وجود دارد که متحدان نزدیک اسرائیل که تعهداتی نیز به دیوان کیفری بین‌المللی دارند، مانند فرانسه، آلمان و بریتانیا، از دستگیری رهبران اسرائیلی متهم شده که از کشورهایشان بازدید می‌کنند خودداری کنند. چنین اقدامی به اعتبار جهانی دادگاه آسیب می رساند، اما بی سابقه نخواهد بود. در سال 2009، دیوان کیفری بین‌المللی، عمر البشیر، رئیس‌جمهور سابق سودان را به جنایات جنگی متهم کرد، اما کشورهای آفریقایی از اجرای حکم بازداشت دیوان بین‌المللی کیفری خودداری کردند. در آن زمان، رهبران اروپایی و گروه‌های حقوقی از کشورهای آفریقایی به دلیل عدم پایبندی به تعهدات خود تحت اساسنامه رم انتقاد کردند . البته بسیاری از رهبران جهان از وجود این استانداردهای دوگانه مطلع هستند. با این حال، اگر اروپا از اجرای هر گونه دستور بازداشت دیوان بین المللی کیفری علیه مقامات اسرائیلی خودداری کند، در حقیقت به این دیوان و جایگاه آن ضربه جدی وارد کرده است. این می تواند سابقه ای ایجاد کند که بر اساس آن امضاکنندگان اساسنامه رم به سادگی دستور بازداشت دیوان بین المللی کیفری را رد کرده یا از دیوان خارج شوند. به هرحال می توان گفت که ادامه رفتارهای ریاکارانه برای اروپا هزینه سیاسی خواهد داشت.
تصاویر پدر ساواکی مهران غفوریان